Het college van GS Gelderland heeft op 20 december een besluit genomen over windparken op en rondom te Veluwe. In de komende jaren mogen er in het natuurgebied en 1 km daaromheen geen windparken komen. De natuur op de Veluwe is te belangrijk en op dit moment te kwetsbaar. Voor de ontwikkeling van windenergie in Nijkerk heeft dit geen gevolgen. Die plannen kunnen gewoon doorgaan.
Zone om Veluwe heen
In een zone van 1-8 km mogen maar één of twee windparken komen met een stilstandsvoorziening. Door deze beperking wordt voorkomen dat de natuur verder verslechtert. Door in te zetten op natuurherstel en innovatieve oplossingen zoals cameradetectie bij windturbines, kunnen er in de 1-8 km zone mogelijk in de toekomst wel meer windparken komen.
RES Regio Foodvalley
Dit besluit heeft consequenties voor Regio Foodvalley, waar Nijkerk deel van uitmaakt. Als regio moet er een grote hoeveelheid duurzame energie worden opgewerkt. Dit is nodig om de CO2-uitstoot fors te verminderen, zodat de aarde niet verder opwarmt.
De doelstellingen uit de huidige Regionale Energie Strategie (RES) worden daarom nader onderzocht.
Nijkerk
Nijkerk kan voorlopig verder met de huidige plannen voor het lokaal opwekken van duurzame energie. De twee zoekgebieden die Nijkerk op het oog heeft, aan de snelweg A28, liggen buiten de zone van 8 km.
Met het project A28 Zon en Wind wil gemeente Nijkerk voor 2030 minimaal twee windmolens realiseren en 40 hectare aan zonneveld plaatsen. Zo hoopt Nijkerk een aanzienlijk deel van de hoeveelheid energie die nodig is voor alle huishoudens duurzaam op te wekken.
Tijdelijk besluit
GS Gelderland ziet de beperking van het aantal windturbines op de Veluwe als een tijdelijke maatregel. De provincie investeert in natuurherstel en onderzoekt ondertussen technische maatregelen, zoals cameradetectiesystemen. En het effect van een zwarte wiek als (gedeeltelijke) vervanging voor stilstand, zonder een te hoog risico voor de wespendief.
Daarnaast doet Gelderland een beroep op het Rijk voor ruimte in de SDE++ voor bekostiging van de stilstandvoorzieningen, cameradetectiesystemen en een zwarte wiek. Begin 2023 legt de provincie Gelderland deze aanpak vast in de beleidsregels en de omgevingsverordening.
Het GS Gelderland is het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland. Het GS vormt het dagelijks bestuur van de provincie. Het bestaat uit leden (gedeputeerden) en de commissaris van de Koning. De leden worden eens in de 4 jaar gekozen door de leden van Provinciale Staten. Er zijn minimaal drie en maximaal zeven gedeputeerden per provincie.
Taken gedeputeerden
Iedere gedeputeerde heeft zijn eigen taakgebied (portefeuille) in het college van Gedeputeerde Staten. Bijvoorbeeld ruimtelijke ordening, verkeer en vervoer of natuur en milieu. In het college van Gedeputeerde Staten komt de gedeputeerde op voor de belangen in zijn taakgebied. Lees hier wat een GS doet.
Wat wordt er precies bedoeld met het natuurgebied de Veluwe?
Dit is het Natura2000 gebied Veluwe zoals dat door de EU is bepaald.
Waarom wordt het besluit nu genomen?
De regio heeft lang gezocht naar ruimte, waar natuur en energie met elkaar zijn te verenigen. Maar de GS concluderen nu dat er weinig ruimte is op dit moment. De natuur is op dit moment te kwetsbaar. Daarom focussen we eerst op innovatie én natuurherstel.
Is klimaat niet belangrijker dan natuur?
Ze gaan hand in hand. We moeten nu eerst voorrang geven aan de natuur en de biodiversiteit. Dan komt er ook meer ruimte voor windenergie. Ondertussen werken verschillende partijen door aan plannen voor duurzame energieopwekking en Co2 reductie.
Als de natuur herstelt, kunnen er dan wel (meer) windmolens komen?
Elk windproject moet een natuurtoets doen om te bepalen met welke soorten er rekening gehouden dient te worden. Het verbeteren van de kwaliteit op de Veluwe helpt zeker ook de wespendief. Dit is iets van de lange adem, dat kost jaren. Dus op korte termijn moeten we het echt hebben van innovatie voor maatregelen voor de wespendief.
Hoeveel windturbines staan er nu op de Veluwe?
Op dit moment staan er geen windturbines op de Veluwe en dat zal voorlopig zeker zo blijven de komende jaren. In de zone van 1-8 km rondom de Veluwe staan momenteel 25 windturbines, waarvan 7 in Flevoland. Daarnaast zijn er 5 windturbines vergund en deels in aanbouw.
Kunnen er dan niet meer zonnevelden komen ipv deze windturbines?
Nee. Dat heeft te maken met het elektriciteitsnetwerk. Daar moet een balans tussen windparken en zonnevelden in zitten. In de winter is er niet genoeg zon, en is er wind nodig om aan voldoende duurzame energie te komen. En in de zomer is dat andersom. Een onbalans hierin leidt tot hoge kosten voor de samenleving.
De wespendief beperkt de mogelijkheden. Kunnen we geen maatregelen daarvoor bedenken?
Windmolens op de Veluwe zijn niet alleen voor de wespendief een probleem. Er zijn ook andere soorten, zoals de nachtzwaluw, draaihals en de zwarte specht. Hiervoor gelden gebiedsbeschermende maatregelen. Omdat de wespendief het meest kwetsbaar is, zetten we in op specifieke maatregelen. Zoals een cameradetectiesysteem of de zwarte wiek.
Wat betekent dit besluit voor de RES doelstellingen?
Dat er 8% van de winddoelstelling tot 2030 niet wordt gehaald. Dat betekent dat de doelstelling om de CO2-uitsoot in Gelderland met 55% te verminderen in 2030 waarschijnlijk niet haalbaar is.
Moet iedere gemeente en energieregio zich aan dit nieuwe beleid van de provincie houden?
Ja. Begin 2023 legt de provincie haar aanpak vast in beleidsregels (Beleidslijn Windenergie) en de omgevingsverordening. En onderbouwen deze met een ecologische rapportage. Dan is dit ook een wettelijke regel waar gemeenten zich aan moeten houden.
Wat gebeurt er met windparken in aanbouw, zoals Horst en Telgt en Midden-Betuwe?
Begin 2023 werken we criteria uit waarmee we bepalen met welke windparken we doorgaan. We verwachten dat windparken Horst en Telgt en Midden-Betuwe aan deze criteria voldoen. Al in de bovenregionale bestuurlijke afspraken Windenergie op en rondom de Veluwe van februari 2021 zijn deze windparken benoemd als lopende initiatieven. Daarbij zijn ook windparken in Ede en Barneveld benoemd, deze zijn nu nog minder vergevorderd. Daarom verwachten we dat we voorlopig doorgaan met windparken Horst en Telgt en Midden-Betuwe.
Welke geplande windparken gaan er nu niet door?
In Ede en Barneveld. Beide gemeenten kunnen hun ambitie op de korte termijn dus helaas niet kunnen realiseren.
Betekent dit dan in de andere regio’s in Gelderland, zoals de Achterhoek, nu meer windmolens moeten komen?
Nee, de regio een landelijke doelstelling van 35 TWh voor 2030. Wij hebben in Gelderland berekend dat we 6TWh kunnen leveren daarvan. 11% van de doelstelling voor wind in Gelderland stond gepland in de zone van 1-8 km rond de Veluwe . Dat vervalt nu deels. Maar we leveren als Nederland nog steeds genoeg.
Wat wel belangrijk is, is dat alle plannen in de pijplijn nu echt doorgaan. En dat we door blijven ontwikkelen. De GS verwacht van de nieuwe technieken dat deze beperking tijdelijk is.
Wat is de 1% norm?
Dit is een norm waaraan alle windturbines worden getoetst. Dat betekent dat een windturbine niet meer dan 1% van de natuurlijke sterfte van de groep wespendieven op de Veluwe mag veroorzaken. Jaarlijks gaan er ongeveer 36 gewoon dood, uit zichzelf. Want ze leven maar 5 jaar ongeveer. En dat betekent dus dat je dus eigenlijk moet zorgen dat je er geen een extra doodt.
Beschermd
De wespendief is een grote, zeldzame roofvogel. Hij heeft internationaal status als Natura2000-soort. Voor de instandhouding van populaties zijn optimale bossen onmisbaar, dus grote boscomplexen in regio’s met droge zandgrond. In Nederland hebben we die weinig; daarom is de wespendief zeldzaam in ons land.
Uniek
De wespendief is uniek door zijn specifieke voorkeur voor voedsel. Zo eet hij graag honing, larven, poppen en volwassen wespen. Hij graaft ondergrondse nesten uit en door zijn stijve kopveren en dikke huid rondom zijn poten wordt hij niet gestoken.
Zijn uiterlijk is variabel maar hij heeft wat weg van een buizerd. Met een lange staart met scherpe hoeken en door een smalle, uitstekende kop is hij wel anders. Hij vliegt met soepele vleugelslagen. Jonge wespendieven hebben vier dwarsbanden op hun staart, maar bij volwassen exemplaren zijn dit er drie.
